Mecaz Hakikatin Köprüsüdür, Mecaz-ı Mürsel Sahiliğin Elçisidir — Işık Barış Fidaner

Tasavvufla özdeşleşmiş anonim bir söz var: Mecaz hakikatin köprüsüdür (el-mecazu kantaratu’l-hakîka). Burada mecaz ile kastedilen metafordur; yani dar anlamıyla benzetme, geniş anlamıyla bir kelimenin alışılmadık bir rol üstlenmesidir. Örnek: “Aşk güneşte gülen bir çakıl taşıdır.” (Lacan, Écrits) Metafor yoluyla bir simgede birden çok anlamı yoğuşturabilirsiniz; aynı mekanizma rüyalarda da işler (Freud: Verdichtung, condensation). Bu simge Tanrı, İnsan, Sevgi, Çakıl Taşı veya başka herhangi bir şey olabilir. Böylece kendi hakikatinizi üretmiş olursunuz. Mecaz hakikaten köprüdür: Dilde yeni geçitler açarak kendi seçtiğiniz simgelerle işaretlemenizi sağlar.

Rektör Ataması ve Lacan’da Dört Söylem — Işık Barış Fidaner

Lacan’ın en temel kavramlarından biri “imleyen”dir (Fidaner, 2020, 6 Temmuz). İmleyen sözdür, söylenen bir şeydir. “İmleyeni kim kime söylüyor?” sorusunu sorduğumuzda “muhatap” kavramına ulaşırız. İmleyenin muhatabı veya sözcüsü olan fail, Lacan’da “Öteki” adıyla anılır (Fidaner, 2020, 19 Eylül). Her birimiz Öteki ile imleyen alışverişini sürdürürüz, böylece imleyenler bizim aracılığımızla Simgesel Düzeni teşkil ederler. İmleyenler aynı “mem”ler gibi onları birbirlerine ileten insanlar aracılığıyla kendi kendilerini çoğaltan enformasyon parçalarıdır (Dawkins, 1976) ki mem kavramının kaynağı Leo Tolstoy’a kadar gider (Žižek, 2020, 18 Mart).

İmgesel Žižek, Simgesel Žižek, Gerçek Žižek, En Başa Dön… — Işık Barış Fidaner

“Žižek’i katetme” [1] davetine yanıt veren Evren İnançoğlu Žižek’in eninde sonunda ortadan kalkacak bir kaybolan aracı olduğu fikrini önerdi [2]. Žižek’e dair bu görüş Žižek’in kendi sahici üstat fikri ile tutarlıdır. Žižek’e göre sahici üstat insanlara ne yapacaklarını söylemek yerine onları kendi özgürlüklerine doğru iter.

Bir Üstat sizi kendi kendinize iade eden bir kaybolan aracıdır, o sizi özgürlüğünüzün uçurumuna bırakır: Sahi bir önderin sözlerini dinlediğimiz zaman ne istediğimizi keşfederiz (belki de bilmeden hep-zaten ne istediğimizi keşfederiz). (Kendini Tutamayan Boşluk)

Bu görüşe katılıyorum ama Žižek’in kayboluş niteliğini sonraki yeniden belirmeleri ile karmaştırmak (complicate) istiyorum. Bir post-Žižek (Žižek sonrası) düşünce manzarası oluşacağından eminim ama bu durum Žižek’in mecazi son “ölümü” ile olmayacaktır; daha ziyade o çeşitli biçimler altında yeniden belirmeye devam edecektir, “namevt” (undead) bir nitelik sergileyerek aynı farkı ebediyen tekrar edecektir. Böyle bir devre Žižekçi öznenin evriminde tespit edilebilir [3].

Miselyum — Jacques Lacan

Rüya Freud’da doğanın rüyası değildir, çarpıcı bir arketip değildir, dünyanın rahmi, ilahi rüya veya canevi değildir. Freud’un söz ettiği rüya belli bir düğümdür, analiz edilen sözel biçimlerden oluşan bir çağrışımlar ağıdır, oradaki örtüşmeler imletilen şeylerden değil sesteşliklerden gelir. Öznenin aklına gelen üç tane fikrin kesişiminde tek bir kelime bulduğunuzda önemli olan tek şeyin o kelime olduğunu fark edersiniz. Miselyum ipliklerini kendi etrafında en çok yoğuşturan kelimeyi bulduğunuzda mevzubahis arzunun gizli yerçekimi merkezine vardığınızı anlarsınız. Kısacası bu kelime demin bahsettiğim şeydir, söylemin bir delik oluşturduğu düğüm noktasıdır.

Jacques Lacan 2008 Benim Öğretim

Türkçesi: Işık Barış Fidaner

Ayrıca bkz.

Miselyum, Sigmund Freud

Mikoriza

Hakikatin Elektrolizi — Işık Barış Fidaner

Söylenen her söz bir hakikat iddiası taşır. Sözü işitenler kendi kendilerine “Bu söz doğru mu yanlış mı?” (right or wrong?) sorusunu sorarak sözdeki hakikat iddiasını test ederler. Bu doğruluk testidir. Aslında bu test eksik ve yanıltıcıdır çünkü doğruluk hakikatin bileşenlerinden bir tanesidir yalnızca. Hakikat iddiasının çoğu zaman gözardı edilen bir bileşeni daha vardır, o da sahiliktir [1]. Sahilik “Bu söz sahi mi fol mu?” (true or false?) sorusu ile test edilir.

Rast Şaşar Şaşa Rastlar — Işık Barış Fidaner

Doğru ve Yanlış’a Kürtçede Rast ve Şaş deniyor. Bu yazının konusu Rast ve Şaş köklerinin Türkçedeki anlamlarıdır [1].

Türkçede hem Rast’ın hem de Şaş’ın belirsizlikle ilgili anlamlar taşıması şaşırtıcı bir rastlantıdır.

Önce küçük bir oyunla Rast ile Şaş’ı birbirinden ayıralım: Gözlerinizi kapatıp kollarınızı açın. Sonra gözleriniz kapalıyken iki elinizin işaret parmaklarını birbirine yaklaştırarak değdirmeye çalışın. Eğer işaret parmakları birbirine denk gelir ve dokunursa Rast olmuştur, yani parmaklar birbirine rastlamıştır. Yok eğer parmaklar denk gelmezse Şaş olmuştur, yani parmaklar birbirinden şaşmıştır.

Semptomatik Hakikatin Sahnelenmesi — derleme

Yazılar tek tek linklerden ya da kitabın etiket sayfasından (Semptomatik Hakikatin Sahnelenmesi) okunabilir.

Işık Barış Fidaner

İçindekiler

— Doğrusu, Sahiliğin Eksikliğini Hissediyoruz (Fidaner, Ayanoğlu)

— Ormanlardan Hemen Önceki Gece: Yabancı ile Ayrı

— Düşlemsel Gerçekliğin Anlatımı ile Semptomatik Hakikatin Sahnelenmesi

— Lacan’da Cinsiyetlenme Formülleri

— Lacan’ın Arzu Şeması

— Jameson’da Evrensel Ordu ile Psikanalitik Yerleştirme Bürosu: Efendi ile Analist

— Yuva-havuç peşinde koşan tavşan ile ev-semptomu dinleyen kaplumbağa

Diğer derlemeler

现 : göstermek

Jameson’da Evrensel Ordu ile Psikanalitik Yerleştirme Bürosu: Efendi ile Analist — Işık Barış Fidaner

Fredric Jameson Bir Amerika Ütopyası (2016) denemesinde altyapı ile üstyapı arasındaki temel ayrıma dayanan ütopik bir görü önerir: Altyapı yurttaşların emek-zamanlarının tahsis edilmesiyle toplumsal gerekliliklerin örgütlenmesini belirtir, üstyapı ise yurttaşların serbest zamanlarında keyfini çıkardıkları kültürel faaliyetleri belirtir [1]. Jameson’ın ütopik toplumunda iki elzem kurum hayatın bu iki veçhesini idare eder: Evrensel Ordu’nun işlevi altyapıyı oluşturmaktır, Psikanalitik Yerleştirme Bürosu’nun (PYB) işlevi ise üstyapıyı örgütlemektir.

Düşlemsel Gerçekliğin Anlatımı ile Semptomatik Hakikatin Sahnelenmesi — Işık Barış Fidaner

Anlatı bileşimsel öğeleri bir zaman akışı içinde sentezleyerek bir gerçeklik inşa eder [1]. Sentetik anlatı inşasının karşıtı yapıbozum değil, hakikatin sahnelenmesidir (yapıçarpım). Gerçekliğin anlatımı ile hakikatin sahnelenmesi cinsel anlamda eril ve dişil yaratıcı süreçler olarak ilişkilenir [2]. Eril anlatının zamandaki ilerleyişi mühim bir hakikatin dışarılması (dışlanarak içerilmesi, ex-sistence) temelindedir [3]; erkek bilmezlik tutkusuyla hakikati sansürler ve bastırır. Dişil sahneleme dışarılan hakikati açığa çıkararak gerçekliğin eril ilerleyişini boşa düşürür ve böylece histerik/tarihsel (hysterical/historical) bir iz bırakır. Hakikatin sahnelenmesiyle bırakılan bu tarihsel iz (psik)analizin işlevini de teşkil eder.

Echology — compilation

Final version: 13 April 2021

The texts can be read from the individual links or from the compilation’s tag page (Echology).

Işık Barış Fidaner

Contents

— Three Prisoners and Four Discourses

— Three Passions Questionnaire

— Three Lacanian True Choices

— Imaginary Žižek, Symbolic Žižek, Real Žižek, and Back…

— Echology, Echosystems, Echocide

— The Authority-Body Complex

— Lacan’s Torus is the 3D Spatial Approximation of the Combinatorial Unworld

— Social media and the three registers

Other compilations

聲 : sound