Fırsatçı Medya Ekolojisi Hukukun Yerini Almıştır — Işık Barış Fidaner

Charles Darwin’in Türlerin Kökeni‘ni yayınlamasından daha yedi yıl geçmişken Ernst Haeckel varoluş mücadelesi bilimi olarak Ekoloji’yi tanımlamıştır [1]. Onlarca yıl sonra ampirik bir bilime dönüşmeden önceki bu ilk tanımında bile Ekoloji varlığın çeşitlenerek serpilişini “doğallıkla” açıklamaya yönelik bir ideolojiydi.

Ekolojik varoluş mücadelesi Hegelci anlamda efendi-köle diyalektiği ile ilgilidir; Lacancı anlamda S₁ ve S₂ ile ilgilidir: S₁ İmleyen olarak Efendi’dir, S₂ ise onun hizmetkarının bilgisidir. Feodal zamanlarda Efendi (S₁) hizmetkarını (S₂) alenen kendisine tabi kılıyordu. Kapitalizmle birlikte S₁ anayasa şeklinde yazıya döküldü ve Efendi bir taktik olarak kanunun (S₁) bilgi sahibi hizmetkarı (S₂) kılığına büründü, böylece nüfusu resmi siyaset yoluyla çaktırmadan kendi hükmüne tabi kıldı. Lacan’ın deyişiyle Efendi söyleminden Üniversite söylemine geçildi.

Bu resmi kapitalizm biçiminin birçok dezavantajı vardı ama en azından kısmi bir istikrar sağlıyordu. Kapitalist siyasetin bu tarihsel biçimi 2016’da ölmüştür diyebiliriz, zira bir Realite TV yıldızı ABD başkanı seçilerek dört yıl boyunca ülkeyi Cıvıltılarla (Tweets) yönetmiştir. Artık enformelliğin hüküm sürdüğü bir başka siyasal biçim altında bulunmaktayız.

Büyüme çağını entropi çağı takip etmiştir [2]. Lacan’ın kapitalist söylemi zaten neoliberalizmin yıkıcı dürtüsüne ifade vermişti. Ama artık “otoriter popülizm” devrine ulaştık. Bu yeni duruma Efendi Söyleminin Geri Dönüşü adını takma ayartısı çok kuvvetlidir, Yıldız Savaşları’nda “Yeni Bir Umut” ardından gelen “İmparatorluğun Misillemesi” gibi. Ama böyle bir adlandırma sorunludur çünkü:

1) İktidarsız popülist figürlere aslında onlarda bulunmayan “otoriter” güçleri paranoyakça yansıtmış olur.

2) Simgesel Düzenin çoktan yok olduğunu, Simgesel Düzensizlik ve eklentisi Asimgesel Düzenin onun yerini aldığını gözardı etmiş olur.

Bu yeni siyasal duruma bir ad veriyorum: Bu fırsatçı medya ekolojisidir. Üstyapı olarak bilgisayar ve telefon ekranlarımızda simgesel bir düzensizliğe tanık olur ve katılırız. Altyapı olarak görünmez sunucu ağlarından oluşan asimgesel bir düzen (üst dildışı [3]) bu düzensizliğe eklenti olur; bu küresel işletim sistemi çoktan Bulut adıyla vaftiz edilmiştir.

Simgesel düzensizlik iki yapısal yerden oluşur:

Y1) Burası olumsallığın gerekliliğe çevrildiği yerdir. Bu yerin geçinmesi arzunun nesne-sebebi (a) ile tekrar eden olumsal karşılaşmalara bağlıdır. Bu yerin yapısal işlevi gerekli Esas-İmleyenleri (S₁) bu özel nesnenin sağladığı hale ile tözlendirmektir.

Y2) Burası imkansızlık ile mümkünlüğün müzakere edildiği yerdir. Bu yerin geçinmesi imkansızlığın tekrar eden öznel ($) kesintilerine bağlıdır. Bu yerin yapısal işlevi mümkünlüğün sınırlarının müzakeresi ile bilgiye (S₂) ifade verilmesidir.

Twitter örneğini ele alırsak, Zaman Akışı esasen Y1 içindir, Direkt Mesajlaşma esasen Y2 içindir, ama tersi de yaşanır.

Elbette Y1 ile Y2 etkileşir: Y1’de nesnellik taslayan Esas-İmleyenler Y2’de kesintiye uğrar ve öznel sorgulamaya maruz kalırlar; Y2’de elde edilen nesnel olduğu farz edilen bilgi ise Y1’de karşılaşılan nesneler karşısında sınanır. Bu etkileşimlerden dolayı, bilindik öznel-nesnel ayrımı, yeni simgesel düzensizlik biçimi altında giderek daha az anlamlı olmaktadır.

Kapitalist siyasetin önceki biçiminde, Y1 ile Y2 sırasıyla resmi siyasetin kamusal yeri ile hususi işlerin enformel yeri olarak ayırt ediliyordu. Mevcut fırsatçı medya ekolojisinde ise, bunun aksine, herhangi bir etkileşim yeri salt fırsatçı nedenlerle Y1 veya Y2’ye dönüşebilir. Böylece tam anlamıyla kalıcı bir hukukun yerleştirilmesi imkansız kılınmıştır. Arta kalan tek kalıcılık altta yatan sunucu ağının asimgesel düzenidir.

(İngilizcesi)

Işık Barış Fidaner doktoralı (Boğaziçi Üniversitesi) bir bilgisayar bilimcidir. Yersiz Şeyler‘in Admini, Žižekian Analysis’in Editörü, Görce Yazıları‘nın Küratörüdür. Twitter: @BarisFidaner

Notlar:

[1] Gregory J. Cooper (2003) The Science of the Struggle for Existence: On the Foundations of Ecology.

[2] George Monbiot (2004) “Living with the Age of Entropy”; ayrıca bkz “Komedide Entropik Kadercilik”

[3] Bkz “Bir Üst Dildışı Vardır”

Resmin kaynağı.

fırsatçı: fırıl fırıl satıveren
dördüncü kuvvet mediha/medea