Yay (hayvancık): Yaya, Yayın, Oku! — Işık Barış Fidaner

Burçları yöneten gezegenler üç devrimci hamleyi sahneler:

Yola çıkış, bir yerde dururken bir yöne doğru yürümeye başlamaktır, Venüs‘ün Terazi‘den Boğa‘ya geçmesi budur:

♀ : ♎︎ → ♉︎

Mola, etraftaki malumatları hazmetmeye ara verip soluklanmaktır, Merkür‘ün Başak‘tan İkizler‘e geçmesi budur:

☿ : ♍︎ → ♊︎

Sıçrama ise keyfiyetin dalgınlığından sıyrılıp ötelere doğru fırlamaktır, Jüpiter‘in Balık‘tan Yay’a geçmesi de budur [1]:

♃ : ♓︎ → ♐︎

Bu üçleme şöyle özetlenir:

Her yola çıkış bir mola gibidir: İkisi de sıçrama hamlesinden rengini alır.

Balık’tan Yay’a sıçrama hamlesinin en güzel mecazı şu hayvanlardır:
1) Kefal: Suda darlanınca yüzdüğü denizden havaya sıçrayan küçük balıklardır.
2) Uçan balık: Suda zıplamakla kalmayıp havalarda süzülen küçük balıklardır.
3) Yunus: Denizde yüzerken zıplayan oyunbaz memeli canlılardır.
4) Balina: Ummanda zıplayan ve konuşan devasa memeli canlılardır.

Kefal

Uçan balık

Yunus

Balina

Yay denince iki anlam akla gelir:
1) Ok atmaya yarayan silah
2) Sarmal şeklinde elastik cisim

Bunların İngilizce karşılıklarının diğer anlamlarına bakalım:
1) Bow: yay, papyon, baş eğmek
2) Spring: yay, ilkbahar, püskürmek

Bunlar yay’ın iki halidir [2]:
1) Bow yay’ın çekilip gerilmesidir: Potansiyel enerjinin tutulması.
2) Spring yay’ın salınıp bırakılmasıdır: Kinetik enerjiye dönüşmesi.

Yunanca yay ömür ile sesteştir, ikisine de bios denir:

βιός τῷ τόξῳ ὄνομα βίος ἔργον δὲ θάνατος.
Yay’a ömür deriz oysa yay’ın işi ölümdür.
(Heraklit, 48’inci fragman)

Aynı sözü Türkçedeki yaya ve yayın kavramlarıyla da okuyabiliriz:

Yaya ömür deriz oysa yayın işi ölümdür.

Bu okumanın esprisi şöyledir:
1) Ömür, dünyaya gelen herkesin dün yaya gelip bugün araca binmesidir.
2) Ölüm, bugünde simgelenip yarına varmaktır, bindiğiniz yayın aracıdır [3].

Ok denince de farklı şeyler anlaşılır:
1) Yayla fırlatılan ok: Silah.
2) Bir yönü gösteren ok: İşaret [4].
3) Fareyle ekranda gezdirilen ok: İmleç [5].

Ok, bir noktaya, yöne, bölgeye odaklanmak, sonra da odak kaydırmaktır [6].

En genel anlamda ok okumakla ilgilidir:

Cebrail: Oku!
Muhammed: Okuyamam.
Cebrail: Oku dedim!
Muhammed: Okuma yazmam yok.
Cebrail: Okusana!
Muhammed: Okuma yazma bilmiyorum ki.
Cebrail: Allah aşkına oku! Sana oku diyorsak bir bildiğimiz var herhalde!
Muhammed: …..

☉: ♈︎ ♉︎ ♊︎ ♋︎ ♌︎ ♍︎ ♎︎ ♏︎ ♐︎ ♑︎ ♒︎ ♓︎

Işık Barış Fidaner doktoralı (Boğaziçi Üniversitesi) bir bilgisayar bilimcidir. Yersiz Şeyler‘in Admini, Žižekian Analysis’in Editörü, Görce Yazıları‘nın Küratörüdür. Twitter: @BarisFidaner

Notlar:

[1] Bkz “Sen muhteşem bir detaysın! Biberli öz-deşim oley!”

[2] Bkz “Gerçek ve Salbırak”, “Ego Çıkmazı ve Özneleşme”, “Hakikatetme, Hakikatlanma, Hakikatkı”

[3] Bkz “Parousia ve Parrhesia, İnkar ve İkrar”

[4] Bkz “Signifier Neden Gösteren Değil İmleyen Olarak Çevrilmeli”, “Peter Pan çocuklarla Hiçpekora yolunda (Neveryland)” James Matthew Barrie

[5] Bkz “Social Media Turns Cursors Into Cursers”

[6] Bkz “Hegel ve Marx: İşte endeks, o zaman zıpla! İşte simge, o zaman dans!”

İmge kaynağı.

ray gara delik
yaygara delik
yay kâra delik
yaykaradelik
Onlar Ay’a biz Yay A*
Ben bir karadelik miyim?

Feryal Özel