Eppur si muove: Bir teori çevirdim hâlâ dönüyor — Slavoj Žižek

Efsaneye göre Galileo Galilei Dünya’nın Güneş etrafında döndüğüne dair teorisini 1633’te Engizisyon huzurunda cebren inkar ederken şöyle mırıldanmıştı: Eppur si muove (yine/hâlâ dönüyor). İşkence yapmaları gerekmedi, işkencehanede turistik bir gezinti onu ikna etmeye yetti…

Onun bu sözü sarfettiğine dair elde hiçbir delil olmasa da zamanla deyimleşen bu tabir cebren inkar edilen sahi/true bilgilerin yine/hâlâ sahilikten düşmediklerini belirtir. Bu deyimin en soraklı/ilginç özelliği ise tam aksi mesajı da iletebilmesidir: harfiyen fol/false bir şeyde iletilen ‘daha derin’ simgesel hakikati öne sürebilmesidir.

Düyek Asrın Afetengiz No Fütur Çağında Felsefe Güneşi Slavoj Žižek’in Yeni Filmi Yolda: Sapkın Kılavuz Ütopyalar

Geçen asrın bitişi ‘tarihin sonu’ sayılmıştı, ütopyaların da… Berlin Duvarı yıkılınca nihayet liberal-demokratik kapitalizm bütün sosyopolitik sistemlerin gönlünü fethetmişti. 1990’larda bir gayretle çırpınan ‘son şans ütopyaları’ da Düyek Asrın (21’inci yüzyıl) ilk yarısında toz oldu gitti.

Üst üste musibetler gündeme bomba gibi düşüyor: Küresel ısınma nereye varacak? Yeni savaşlarda nükleer silahlara tamah edilirse ne olur? 11 Eylül cephesine ne oldu? Ekonomik çöküş dönüşsüz mü? Dijital denetimle iptal olan özgürlüklerimize ne oldu? Ve elbette gitgide derinleşen alaycılık-çıkarcılık-fırsatçılıktan beslenen siyasi popülizm akımları demokrasinin istikrarsız tabiatını açığa vurmadı mı?

Dilin Manzum İşkencehanesi (poetic torture-house of language) — Slavoj Žižek

3 Mart 2014 — Slavoj Žižek — poetryfoundation.org

Platon’un kentteki şairleri sürgüne gönderme tasarısı pek sevilmiyor ama Yugoslavya dağılırken beliren tehlikeye bakılırsa epey mantıklı bir tavsiyedir: Bölgede işlenen etnik kıyımlar şairane hayallerden kaynaklandı. Evet Milošević sahiden milliyetçi tutkuları ‘manipüle’ etmişti ama bu yetkinliğine halkın yatkınlığını şairlere borçluydu. Hepsi onların başının altından çıktı, yoz siyasetçilerin değil samimi şairlerin… 1970’lerde ve 1980’lerin başında o şairler saldırgan milliyetçiliğin tohumlarını ekmeye başlamışlardı, hem Sırbistan’da hem de diğer Yugoslav ülkelerinde.

Militer-Manzum Müştemilat (military-poetic complex) — Slavoj Žižek

14 Ağustos 2008 — Slavoj Žižek — lrb.co.uk

Radovan Karadžić nihayet tutuklandığına göre psikiyatri mesleğine mensup bu insafsız siyasi-askeri liderin bir de şair olduğunu anımsamanın vakti geldi. Onun yazdığı manzumelere sakın gülüp geçmeyin, o şiirleri dikkatle okursanız etnik kıyımın işleyiş mantığını göreceksiniz. İşte Izet Sarajlić’e ithaf ettiği isimsiz şiirin ilk dizeleri:

Gel vatandaş benim imanım yepyeni
Böylesi teklif tarihte hiç görülmedi
Fütursuzca şarap içeceksin şimdi
Ekmek bulamayan benim günışığımı yutacak
Ey halkım bu iman hiçbir yasak tanımayacak
Bugün sevmek ve içmek günüdür ancak
Gözünüz gönlünüzce günışığıyla bakışarak
Bu tanrı hiçbir zevki sizden sakınmayacak
E gelsene birader bu imanın çağrısına uyarak!

Halkına ‘fütursuzca şarap içmeyi’ teklif eden lider ayıpçıl üstbenin sözcüsüdür:

Bütün yasaklar askıya alınsın ki halkımız
bitimsiz bir yıkıcı şenliğin keyfini sürebilsin.

Slavoj Žižek: Sevgi Kötücüldür

Žižek! (2005, Astra Taylor) belgeselinin açılış sahnesi.
Altyazı: Işık Barış Fidaner

Bkz “Slavoj Žižek: Sapkın Kılavuz Sinema”, “Lacan Televizyonda: Gerçeğin yamuluşu/sırıtışı (grimace)”, “Slavoj Žižek: Görcül Gerçek”

V for Vendetta’nın devam filmi — Slavoj Žižek

V for Vendetta (2006) filminin finalinde binlerce silahsız Londralı Guy Fawkes maskeleriyle Meclis binasına yürür. Vur emri verilmeyince ordu kalabalığın Meclis’e girmesine müsaade eder. Halk iktidarı ele geçirir.

Üstben Hilesi: Babuşka seni görmeyi çok ister — Slavoj Žižek

Babuşka Nine demektir, Anneanne veya Babaanne demektir.

Üstben simgesel Yasanın zıttıdır, ne bakımdan?

Simgesel yetkisiyle ‘bastıran’ pederane figür çocuğa şöyle der:
— Babuşkanın doğumgünü kutlamasına katılmak ve ona nezaket göstermek zorundasın, can sıkıntısından gebersen de umurumda değil, yap işte bunu!

Üstben figürü ise bunun aksine çocuğa şöyle der:
— Biliyorsun babuşka seni görmeyi çok ister ama ancak gerçekten istiyorsan onu gidip görmelisin, değilse evde kalmalısın!

Slavoj Žižek: Sapkın Kılavuz Sinema

Slavoj Žižek ve Sophie Fiennes’in 2006 tarihli Sapkın Kılavuz Sinema filmidir (Pervert’s Guide to Cinema). Altyazı: Işık Barış Fidaner (Žižek bir standardı devirdiği için biz, ben cinsinden konuşuyor, ben o devrilişe jenerik ifade kazandırmak için siz, sen, ego, seyirci, oyuncu cinsinden tercüme ettim)

SRT, Yönetmenle Söyleşi, “Şey’in haysiyeti” Slavoj Žižek, “Validevi Yutucu Kuş” Slavoj Žižek, “Motif: zevkanlamlı bilirti” Slavoj Žižek, “Hiçkoku” Sandro Penna, “‘Kendi içimde yokum'” Slavoj Žižek, “Ne olacaksa olur ileride (Que sera sera)” Doris Day, “Kayınvalidasyon (cross-validation)”, “Patolojik Narkissos Çağımızın Toplumsal Mecburi Öznellik Tipidir” Slavoj Žižek, “Azar Azar Arzula(la)tan İdealizme Karşı Fırıl Fırıl Dön-Dür(tüley)en Maddecilik” Slavoj Žižek, “Bileşen Dürtü (partial drive)” Laplanche, Pontalis, “Ödip efsanesi ve Erbaba efsanesi” Slavoj Žižek, “Nazar ile Seda” Renata Salecl, Slavoj Žižek, “Süleyman Rahatçıgil’in yanına oturdum ve bana dengi gibi davrandı, gayet yerlişçe” Sigmund Freud, “Kusura Bakma Chuck Palahniuk, Alt-Sağın En Sevdiği Küfrü Dövüş Kulübü İcat Etmedi” Matt Miller, “Kastırmasyon (eril savgı, masculine protest, Männlicher Protest)”, “Nazar” Jacques Lacan, , “İşte bu gecedir” G.W.F. Hegel, “Ben bir çıra mıyım? Baba baksana yanıyorum!” Sigmund Freud, Slavoj Žižek, “Bebeği atıp kirli suyla yüzleşmek” Slavoj Žižek, “Büyük Öteki: suçu üstlenilen, anlam güvencesi, keyfiyete tehdit, zevahiri kurtarılacak”, “İstihzamane: Alay ve İroni” Slavoj Žižek, “Şifa dilerim: Lenin’den Gorki’ye, Stalin’den Stalin’e” Slavoj Žižek, “Lenin ve Stalin’de ‘nesnel anlam’” Slavoj Žižek, “Lakant: Hesap Günü yaklaşımı ve tam etik özerklik” Slavoj Žižek, , Entropi (özel sayfa), Perde (özel sayfa), Sinem Atik (özel sayfa), “Lacan Televizyonda: Gerçeğin yamuluşu/sırıtışı (grimace)”, “Slavoj Žižek: Görcül Gerçek”, “Oz Büyücüsü ve Komünizm”, “Hazım İlkesinin Ötesi: Hazım Hazindir”, “Postmodern Yabancılaşma Modeli”, “Dünyanın Merkezi: hakikat zeminine ayak basmak”, “Sevginin Sevgisiz Kalbi: Beni bana hediye et! Beni bana iade et!”, “Stalker: Her Meyve Kendi Sapına Dönmeyi Arzular”, “Jaklakanya Seyrüseferi 4: Turistik Animatör, Yerliş Rehber, Gerçek Rehber”, “Düşlemsel Gerçekliğin Anlatımı ile Semptomatik Hakikatin Sahnelenmesi”, “Anlatılamayan Şey Sahnelenir: Kelimeler Tamamen Kifayetsiz Değildir”, “Zanla Telafi: Oku Baban Gibi Eşek Olma”, “Marksist Dikiş ve Egemen Nankörler Sınıfı: Samimi Kahkaha Kuzuları Çağıran Mezbaha”, “İnkarcı Erdem Serabını Güneş Diye Yutturamazsınız”, “Sosyal Medyada Türeyen İnkârcı Yavşakça Familyası Üzerine”, “Sevgi Talep İçinde Talep Edilir”, “Etiği senin kemi benim! Kim er ha? Maskeli balo ve onun sahte yüzleri”, “Kalıcı Heves Allahın Kalemidir”, “Tamamsız Evren: Enerji & Entropi, Tamamlık & Tamamsızlık”, “sosyete, toplum, ekonomi, iktisat, akademi, kültür, sanat, siyaset, politika, üniversite”, “Pürüzma” Blondie, “Deli deli” ~ MFÖ, “Haydar Haydar / Malumat Hır-kası / Huşuur” ~ Kul Nesimi, “Yasa berisi” Franz Kafka, “Vamp Güzellerin Köken Hikayesi” Marlen Komar “Fallik Kadın Dini: Penis Olmazsa Çocuk Olmazsa Başarı Olmazsa Kimlik Verelim”, “Sahici Sadakat Yas Tutma Dürtüsüdür”, “Žižek’in Tanrı ve Doğa’ya Yönelik Tavrı”, “İmgesel Žižek, Simgesel Žižek, Gerçek Žižek, En Başa Dön…”, “Postmodern Yabancılaşma Modeli’nde Hayat ile Ölümün Namevt Etkileşimi”, “Tikelsiz Tekil: Tekir”, “Tümel → Jenerik → Standart → Evrensel”, “Aklın Dolandırıcılığı Hiperegoyu Ortaya Çıkardı”, “Mavi Hap ya da Kızıl hap: Masturbate ya da Master-bait, Asılıyom ya da Asıl-yem”, “Lethe Nehri ve Mnemosyne Havuzu: Hakikatimsilik → Hakikatim Silik”, “Kemirgenler ve yetkilenişle bedenlenişin dolaşıklığı”, “Çiçekleri Eleştirmek veya Çiçeksiz Meyve Olmaz”, “Hiperego ve Sinema: Eski Kıstas Eski Hamam: Terleme”, “Şahmaran: Kaza Geliyorum Dedi” (fıkra)

14 Şubat Val günü hediyesi

The Comeback S01E01

Travmanın tesirini simgesel suretlerle perdelemek — Slavoj Žižek

(öncesi: Angelus Novus)

Adaletin şiddetle dayatılmasının karşı kutbunda da adaletsiz ilahi şiddet figürü, ilahi kapris patlaması vardır, bunun en iyi örneği de elbette Eyüp kitabıdır. Büyük afetler geçiren Eyüp’ü ziyaret eden ilahiyatçı dostları yaptıkları yorumlarla Eyüp’ün yaşadığı afetlere anlam yüklemesini önerirler. Bunun üzerine Eyüp’ün gösterdiği asıl büyüklük kendi masumiyetini savunmaktan ziyade yaşadığı afetlerin anlamsızlığında diretmesidir. Nihayet Tanrı çıkageldiği zaman iman müdafisi ilahiyatçılara karşı Eyüp’ün tavrını teyit eder.

Adam Aklı Böyle Adamaklı Beyler: Bahane Mazeret/Vesile İkilemidir — Slavoj Žižek

İngiliz işçi sınıfı filmi Brassed Off‘ta kahramanımız hoş bir genç bayanı yürüyerek evine bırakmaktadır. Kapıya gelince kadın adamı kahve içmek için evine davet eder. Adam şöyle karşılık verir:
— İyi de kahve içmem ki ben!
Hoş genç bayansa gülücük saçarak şöyle der:
— Olsun zaten bende de kahve yok, merak etme…