Asıl sanatçı üreten değil küratördür — Slavoj Žižek

Güncel malumatın nüfuz edilemez oluşu ‘karmaşıklık’tan öte düşünüm meselesidir (reflexivity): Mevcut matlık ve nüfuz edilemezlik (eylemlerimizin nihai neticelerinin tamamen belirsiz kalması) aşkın bir küresel Gücün (Kader, Tarihsel Gerekler, Piyasa) iplerini çektiği kuklalar olmamızdan kaynaklanmaz…

Aksine onun nedeni ‘yetkili kimseyi bulamamaktır’ [muhatap bulamamaktır], ipleri çeken bir güç olmamasıdır, ‘Ötekinin Ötekisi’ olmamasıdır; matlığın zemini tam da çağdaş toplumun baştan aşağı ‘düşünümlü’ olmasıdır, yaslanabileceğimiz sağlam bir Doğa veya Gelenek temelinden yoksun olmamızdır, en iç itkilerimizin bile (cinsel yönelim, vb.) giderek daha çok “tercihe bağlı” muamelesi görmesidir.

Bir çocuk nasıl beslenir ve eğitilir, cinsel tavlama nasıl yerine getirilir, nasıl yemek yenir ve neler yenir, nasıl rahatlar ve eğlenirsiniz – bütün bu alanlar giderek düşünümlü bir ‘sömürge’ haline gelmekte, yani öğrenilmesi ve kararlaştırılması gereken bir şey muamelesi görmekte.

Bu düşünümlendirme işinin nihai örneği çağdaş sanatta küratörün oynadığı mühim rol değil midir? Onun rolü yalnızca seçimler yapmakla sınırlı kalmaz. Küratör yaptığı seçimlerle güncel sanatın ne olduğunu (yeniden) tanımlar.

Şu anda çağdaş sanat sergilerinde (en azından) geleneksel bir yaklaşıma göre sanatla hiçbir alakası olmayan nesneler yer almakta. Zaman zaman insan dışkısı ve ölü hayvanlar bile sergilenebiliyor. İyi de bunlar niye sanattan sayılsın ki?

Çünkü biz orada küratörün seçimlerini görürüz. Günümüzde bir sergiyi ziyaret edenler demek ki sanat eserlerini doğrudan gözlüyor değiller. Onların gözledikleri şey küratörün sanattan ne anladığıdır; kısacası, asıl sanatçı üreten değil küratördür, onun seçme eylemidir.

Gıdıklanan Özne (1997), s. 336

Türkçesi: Işık Barış Fidaner