Küratör İsa gibidir — Slavoj Žižek

Çağdaş sanat faaliyetinde küratörün oynadığı rolün İsa’nın rolüne benzemesi tekinsizdir: O da Sanatçı-Yaratıcı (“Tanrı”) ile kamusal topluluk (“inançlılar”) arasında bir nevi “kaybolan aracı” değil mi?

Küratörlerin son dönemde oynadığı bu rol iki bağlı sürece dayanır:

1) Sanat eseri masumiyetini yitirmiştir: Sanatçı spontan bir yaratıcılıkla yaptığı işin yorumlanmasını başkalarına bırakmıyor artık.

Geleceği düşünülen (teorik) yorumlara yapılan atıflar zaten sanatsal üretime doğrudan dahildir, böylece zamansal döngü kapandığı için sanatçının eseri bir bakıma ön alıcı vuruştur (preemptive strike), geleceği farzedilen yorumlarla müzakere etmektedir, onlara önceden cevap vermektedir.

İşte bu olası yorumlar Küratör figüründe cisimleşir; o bizzat sanatçıların aktarım öznesi olur. O mevcut eserleri toplamakla yetinmez, o eserler zaten Küratör’ü göz önünde tutarak yaratılmıştır, Küratör onların ideal yorumcusudur (hatta sanat eserlerini bizzat sipariş veren veya kendi tasarıları için sanatçılar çalıştıran küratörler de çoğalmaktadır).

2) Ayrıca günümüzdeki geniş ölçekli sergilerde genel seyircinin “yavaş adımlarla” muazzam koleksiyonları dolduran her esere ayrı ayrı dalabilecek zamanı olmadığı besbellidir. Burada asıl mesele halkın ne olup bittiğini anlayamaması ve açıklamaya gerek duyulması değildir, güncel sanatta artık eserin kendi güçlü tesirine şahitlik edecek bir yoğunlukta o eseri doğrudan yaşamanın mümkün olmamasıdır.

Sonuçta genel seyirci için Küratör’ün oynadığı rol yorumcudan ziyade hâlâ “yavaş adımlarla” zaman ayırıp bütün eserleri edilgence seyredebilen ideal algılayıcı olmaktır. Halk da böylece kültürlü entel seyirci rolüne bürünebilir, eserleri edilgence tam anlamıyla yaşamak için onların ne vakti ne de yeteneği vardır, onlar olsa olsa nükteli teoriğimsi yorumlar veya görüşler alıp verirler, eserleri doğrudan yaşama işini ise sanat eserini Yaşadığı Varsayılan Özne olan Küratör’e bırakırlar.

İnanç Üzerine (2001) s. 163.

Türkçesi: Işık Barış Fidaner