Adam Aklı Böyle Adamaklı Beyler: Bahane Mazeret/Vesile İkilemidir — Slavoj Žižek

İngiliz işçi sınıfı filmi Brassed Off‘ta kahramanımız hoş bir genç bayanı yürüyerek evine bırakmaktadır. Kapıya gelince kadın adamı kahve içmek için evine davet eder. Adam şöyle karşılık verir:
— İyi de kahve içmem ki ben!
Hoş genç bayansa gülücük saçarak şöyle der:
— Olsun zaten bende de kahve yok, merak etme…

Bu cevabın erotik gücü yadsımanın yadsınması [veya inkarın inkarı?] oluşundan gelir: Sevişmenin adını anmaya gerek duymayan kadın utandıracak ölçüde dosdoğru bir cinsel teklif sunmaktadır: Önce kahve için adamı eve davet edip sonra kahvesizliğini itiraf etmekle kahve davetinin bir bahane olduğunu yani özerk bir anlam taşımadığını netleştirmiş olur [1].

Aynı mantığı politik düzleme tercüme edersek 2002’nin son aylarında Irak işgaline hazırlık yapan ABE’nin Avrupa’yla şöyle bir diyalog kurduğunu farzedebiliriz:
— Kitle İmha Silahları bulmak için Irak’a harekat yapıyoruz, siz de aramıza katılsanıza?! (ABE)
— İyi de Kitle İmha Silahı aramak için gereken aygıtlar yok ki bizde!? (Avrupa)
— Olsun zaten Irak’ta da Kitle İmha Silahı yok, merak etmeyin… (Rumsfeld)

Hatta insansever müdahalelerin en genel formülü bu değil mi?
— Hadi insansever yardımlar taşıyıp derin acıları yatıştırmak üzere X ülkesine müdahale edelim!
— İyi de müdahalemiz daha çok acı ve ölüm getirecek!
— Olsun zaten biz de o sayede müdahaleyi çoğaltmanın bahanesini bulacağız, merak etme…

(Hiçten Az)

[1] ç.n. Bahane mazeret/vesile ikilemidir. Kahveye davet sahnesinde adam maden işçisidir, kadın özelleştirme çalışanıdır: Kadının adama yaptığı cinsel teklif eğer neoliberal/neofeodal bir yerden geldiyse olsa olsa hiçleşmek için bir mazerettir, yok öyle değilse belki bir şeylere vesile olabilir.

Kadın varolabilmek için bahanedeki mazeret/vesile ikileminin gerdirici ambivalansını üstlenerek ‘bozdurulamayan banknot’ kılığına girmiştir (veya yorumlanamayan semptom kılığına girmiştir: mazeretse birincisi, vesileyse ikincisi).

Filmdeki muğlak imanın kahve üzerine kurulması da sebepsiz değildir, İngilizcedeki ‘coffee=cough-fee’ sesteşliğine bağlıdır: “Ölü Başkanlara Kurban: Öhö Öhö Anlarsın Ya!”

Türkçedeki durum daha farklıdır, kahve ‘Kaf ve…’ diye okunabilir:
— Gel şimdilik beraber Kaf dağından çilek toplayalım, sonra belki başka bir şeyler de yaparız.

Bkz “Dörtlük”, “Sarmaşık fay-dalı” Zen meseli, “Anna Fğoyd, çilekleğğğ, dağ çilekleğiii!” Sigmund Freud, “Çilekli Tarlalar Bitimsiz Yüzey” The Beatles, “Dağ Çileklerini İştahla Yeme Meşgalesine Şahit Olan Meşgulpesent Arzunun Düşlemsel Duygulu Doygusu” Slavoj Žižek “Esnaf Usulü Meşgulpesent Tarihçilik Nedir?”

Türkçesi: Işık Barış Fidaner