Travmanın tesirini simgesel suretlerle perdelemek — Slavoj Žižek

(öncesi: Angelus Novus)

Adaletin şiddetle dayatılmasının karşı kutbunda da adaletsiz ilahi şiddet figürü, ilahi kapris patlaması vardır, bunun en iyi örneği de elbette Eyüp kitabıdır. Büyük afetler geçiren Eyüp’ü ziyaret eden ilahiyatçı dostları yaptıkları yorumlarla Eyüp’ün yaşadığı afetlere anlam yüklemesini önerirler. Bunun üzerine Eyüp’ün gösterdiği asıl büyüklük kendi masumiyetini savunmaktan ziyade yaşadığı afetlerin anlamsızlığında diretmesidir. Nihayet Tanrı çıkageldiği zaman iman müdafisi ilahiyatçılara karşı Eyüp’ün tavrını teyit eder.

Bu yapının aynısı Freud’un bir rüyasında da vardır: İrma’nın enjeksiyonu rüyasının en başında Freud iltihaplı bir enjeksiyonla tedavisi bozulan İrma’yla konuşuyordur. Konuşurken Freud İrma’ya yaklaşır, yüzünü ve ağzını görür ve ağzının içindeki canlı kızıl etlerin ürkünçlüğü gözüne çarpar. Bu dayanılmaz dehşet anında rüyanın tonalitesi birdenbire değişir ve komediye geçer: Üç doktor belirir, Freud’un dostlarıdır, profesyonelimsi gülünç jargonlarla İrma’nın enjeksiyondan iltihap kapmasının kimsenin kabahati olmadığını anlatırlar ama birbirini dışlayan çok sayıda gerekçe sayarak: zaten enjeksiyon yapılmış olamaz, zaten enjeksiyon sterildi muhakkak, vb.

İlk başta travmatik karşılaşma vardır, İrma’nın boğazındaki çiğ etle yüzleşme vardır, sonra aniden komediye döner, üç gülünç doktor müzakere ederek Freud’u rüyadaki asıl travmayla yüzleşmekten kurtarır. Bu üç doktorun işlevi Eyüp’ü ziyaret eden üç ilahiyatçı dost ile aynıdır: travmanın tesirini simgesel suretlerle perdelemek.

(Slavoj Žižek, Şiddet kitabından)

Türkçesi: Işık Barış Fidaner