Sinyal gürültünün kendi yankısıdır: Yankıbilim ve Yankıkırım — Işık Barış Fidaner

(robot şarkı)

Sinyal anlamsız ve rahatsız edici gürültüyü bertaraf edince geride kalan anlamlı ve işe yarar işaretler değildir. Sinyal gürültünün kendi yankısıdır.

İşaretler belli anlamları torbalara doldurarak değil, bağlamsal ufku saran anlamsızlığı kendi çınlamalarında yankılayarak simgesel imletime yol açarlar. Eğer anlamı tek bir yerde saklayabilmek niyetiyle anlamsız gürültüler bertaraf edilirse hem anlam hem de sinyal yok olur. Yankıkırım (echocide) budur.

Ego inşasının ilk adımı her zaman yankıkırımdır. Yunan efsanesinde bu anlatılır: Narkissos’un göldeki yansımasına gömülmesi Ekho’yu (yani kendi yankısını) reddetmenin cezasıdır [1]. Ötekinin sesini kesmek ve onu muhatap almamak, fiziki imhaya giden yolu da açar. İlksel günah, yankıkırımdır.

Yankıkırıma hedef olanlar Ego’nun nüfuz alanı dışında kalanlar değildir, aksine Ego’nun yankısı ile çınlayanlardır. Ötekini yok etmenin amacı Ego’nun onda (İd’de) çınlayan yankısını susturmaktır. Ego’nun yankısı anlam şemsiyesi ile kapsandığı sürece yakınlık ve sevgi olarak algılanabilir. Şemsiyeden taşıp anlam kaybına uğradığında ise aynı çınlama birdenbire nefret ve tiksinti nesnesine dönüşebilir.

İşte bu yankı ve çınlama Yankıbilim’in konusudur (Ekholoji, Akustik değil) [2].

Ego’nun bu çınlamaya “gürültü” adını vermesi ikircik (ambivalence) sergiler: Gürültü bir yandan Ego’nun korkulu rüyasıdır, onun tahammül edemediği şeydir, isyan ve saldırganlık konusudur. Öte yandan Ego gürültünün aynı Heraklit’in ikinci kez girilemeyen nehri gibi gürül gürül akan bir doğa kuvveti olduğunu inkar edemez. Gürültüyü bertaraf etmek umutsuz bir çabadır çünkü Ego’nun doğaya karşı galip gelmesi mümkün değildir, sonunda bertaraf olan kendisi olacaktır. Yankıkırımın (echocide) nihai neticesi çevrekırımdır (ecocide) o da fiilen intihar demektir (egocide).

(sonrası: (S)övgürültü, Sürgürültü, Özgürültü, Döngürültü)

Işık Barış Fidaner doktoralı (Boğaziçi Üniversitesi) bir bilgisayar bilimcidir. Yersiz Şeyler‘in Admini, Žižekian Analysis’in Editörü, Görce Yazıları‘nın Küratörüdür. Twitter: @BarisFidaner

Notlar:

[1] Bkz “Ego, Ekosit (Çevrekırım) Öncesinde Ekhosittir (Yankıkırım)”

[2] Bkz “Ekholoji, Ekhosistemler, Ekhosit”

İmge kaynağı.